ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
ΕΙΣΗΓΗΣΗ
Αθήνα, 30.09.2024
Θέμα: Συνεδρίαση ΔΣ ΔΣΑ – Διατύπωση προτάσεων επί του υπ’ αρ. 5 θέματος της ημερήσιας διάταξης: «Συνέδριο Δικηγορικών Συλλόγων – Κώδικας Δικηγόρων: α. Οργάνωση Δικηγορικών Συλλόγων, β. Ασυμβίβαστα, γ. Άσκηση».
Επί της συζήτησης στο ΔΣ του ΔΣΑ για τη διαμόρφωση και λήψη απόφασης επί των θέσεων του Συλλόγου που θα αναπτυχθούν στο Πανελλήνιο Συνέδριο Δικηγορικών Συλλόγων (3-6/10/2024, Αλεξανδρούπολη) σχετικά με την αναθεώρηση των παρακάτω ενοτήτων του Κώδικα Δικηγόρων, προτείνονται -επιγραμματικά- τα εξής:
Α. Οργάνωση Δικηγορικών Συλλόγων
1) Επί της συζήτησης για το νομοθετικό καθεστώς της ΟλΠΔΣΕ
Προτείνεται η τροποποίηση του άρθρου 133 του Κώδικα Δικηγόρων για την απόδοση νομικής προσωπικότητας στην Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος ως συντονιστικού οργάνου, ώστε να αποκτήσει καταστατική συγκρότηση ΝΠΙΔ, με σαφή κατοχύρωση κανόνων λειτουργίας καθώς και των δικαιωμάτων όλων των Δικηγορικών Συλλόγων μελών της. Αυτό κρίνεται αναγκαίο για την ενδυνάμωση της φωνής των δικηγόρων, με πιο αποτελεσματική εκπροσώπηση σε πανελλήνιο επίπεδο, αλλά και ως ένα πρώτο βήμα για την αναβάθμιση της Ολομέλειας σε Εθνικό Δικηγορικό Σύλλογο, με αποφασιστικές αρμοδιότητες (αντί για «κατευθυντήριες γραμμές») στα θέματα εθνικού δικηγορικού ενδιαφέροντος, που όμως προϋποθέτει ισότιμη εκπροσώπηση όλων των Συλλόγων ανάλογα με τον αριθμό μελών καθενός.
2) Επί της συζήτησης για τους κανόνες διεξαγωγής των αρχαιρεσιών
α) Το ισχύον εκλογικό σύστημα, όπως έχει εξελιχθεί σε βάθος δεκαετιών, με όλους τους επιμέρους κανόνες, διαδικασίες, προϋποθέσεις και περιορισμούς σέβεται τα ειδικότερα χαρακτηριστικά των Δικηγορικών Συλλόγων, σοφά διακρίνοντας τους μικρότερους από τους μεγαλύτερους (ΔΣΑ, ΔΣΘ, ΔΣΠ), για τους οποίους ειδικότερα μεριμνά ώστε να εξισορροπείται η εκπροσώπηση προσώπων και ιδεών, καθώς λόγω του ευρύτερου ενδιαφέροντος που προκαλούν οι δικηγορικές αρχαιρεσίες είναι -δυστυχώς αποδεδειγμένα- πολύ μεγαλύτερος ο κίνδυνος συστημικών παρεμβάσεων στους μεγάλους Συλλόγους για την επικράτηση κομματικών ή άλλων οργανωμένων «μηχανισμών» σε βάρος της αυθεντικής βούλησης του δικηγορικού σώματος.
β) Ειδικότερα δε, η πρόβλεψη ορίων θητειών (μέχρι δύο συνεχόμενες για τους Προέδρους και τρεις συνεχόμενες για τους Συμβούλους), που συνδυάστηκε αντιστρόφως με την αύξηση του χρόνου θητείας των Διοικητικών Συμβουλίων από τρία σε τέσσερα έτη, διασφαλίζει τη σταδιακή, μερική έστω, ανανέωση της εκπροσώπησης, διευκολύνοντας τη δυνατότητα εκλογής νέων μελών και αποτρέποντας την εγκαθίδρυση και μακροχρόνια επικράτηση προσωπικών ή άλλων «μηχανισμών». Όπως άλλωστε έκρινε και το Συμβούλιο της Επικρατείας:
«Ο περιορισμός αυτός, ο οποίος απαντάται, με διάφορες μορφές, και σε άλλες έννομες τάξεις (όπως η αγγλική και η γαλλική), εξυπηρετεί προφανείς σκοπούς δημοσίου συμφέροντος, οι οποίοι ανάγονται, προεχόντως, στην ανάγκη εναλλαγής προσώπων στην διοίκηση επαγγελματικών οργανώσεων με έντονα δημόσιο χαρακτήρα, όπως οι δικηγορικοί σύλλογοι, ώστε να αποτρέπονται φαινόμενα δημιουργίας ισχυρών προσωπικών δεσμών μεταξύ των ασκούντων διοίκηση και των μελών τους, απότοκα της μακροχρονίου παραμονής των ίδιων προσώπων στην διοίκηση, με συνέπεια να απομειώνεται σοβαρά, κατά την κοινή πείρα, η αποτελεσματικότητα της ασκούμενης διοικήσεως, αλλά και να δημιουργούνται αμφισβητήσεις ως προς τον σύννομο και χρηστό χαρακτήρα της ασκήσεώς της» (ΣτΕ 2519/2018).
γ) Ενόψει των ανωτέρω και συνεκτιμώντας το χρονικό σημείο της συζήτησης, περίπου ένα χρόνο πριν από τις επόμενες αρχαιρεσίες, απορρίπτεται επί της αρχής κάθε απόπειρα οποιασδήποτε παρέμβασης στους κανόνες διεξαγωγής των δικηγορικών αρχαιρεσιών, η οποία στην παρούσα φάση θα αποδοθεί -δικαίως ή αδίκως αλλά πάντως ευλόγως- είτε σε αντιθεσμική εμπλοκή της πολιτικής εξουσίας για την «άνωθεν» επιρροή στη διαμόρφωση του εκλογικού αποτελέσματος είτε σε προσωπικές επιδιώξεις συνδικαλιστών. Η συζήτηση για τυχόν επιμέρους βελτιώσεις, και πάντοτε προς την κατεύθυνση της εμβάθυνσης της πολυφωνίας, πρέπει να εκκινεί στον πρώτο χρόνο της θητείας των Διοικητικών Συμβουλίων και όχι στον τελευταίο, ώστε να γίνεται από όλες τις πλευρές με ειλικρίνεια, χωρίς καχυποψία και χωρίς να συνδέεται με προσωπικές φιλοδοξίες ή βραχυπρόθεσμες εκλογικές στρατηγικές. Για το λόγο αυτό, προτείνεται να κρατηθεί συνολικά το σχετικό τμήμα του Κώδικα Δικηγόρων και οι όποιες αλλαγές να προταθούν από τα νέα Διοικητικά Συμβούλια που θα προκύψουν από τις επόμενες αρχαιρεσίες.
δ) Ειδικότερα δε, για τις ρυθμίσεις που αφορούν αποκλειστικά τους τρεις μεγάλους Συλλόγους (ΔΣΑ, ΔΣΘ, ΔΣΠ), η Ολομέλεια δεν έχει καμία πολιτική νομιμοποίηση να εισηγηθεί προς το Υπουργείο Δικαιοσύνης οποιεσδήποτε αλλαγές. Υποκείμενο δικαιωμάτων, κατά το άρθρο 12 του Συντάγματος, ως ΝΠΔΔ σωματειακής μορφής είναι ο εκάστοτε Δικηγορικός Σύλλογος. Συνεπώς, για την αλλαγή των κανόνων δικαίου που αφορούν αποκλειστικά τους τρεις από τους εξήντα τρεις Συλλόγους της Χώρας, η όποια πρόταση – εισήγηση νομιμοποιείται πολιτικά να υποβληθεί είτε από κοινού από τους άμεσα ενδιαφερομένους ως συναπόφαση των ΔΣ των τριών μεγάλων Συλλόγων είτε, εφόσον αυτό δεν καταστεί εφικτό, από κάθε Σύλλογο χωριστά.
Β. Ασυμβίβαστα
1) Προκειμένου να μην παρεμποδίζεται άσκοπα και δυσανάλογα η επαγγελματική ελευθερία, η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, ακόμα και η διαχείριση της προσωπικής περιουσίας του Δικηγόρου, όπως συμβαίνει σήμερα, προτείνεται η συνολική κατάργηση των παρωχημένων και αναχρονιστικών ασυμβιβάστων, με αντικατάσταση των άρθρων 7 και 8 του Κώδικα Δικηγόρων, ώστε:
α) Να επιτρέπεται καταρχήν στο Δικηγόρο, ύστερα από γνωστοποίηση σε αρμόδια Επιτροπή της Ολομέλειας, αποτελούμενη από Προέδρους Δικηγορικούς Συλλόγους, η οποία θα συγκροτηθεί προς τούτο, κάθε παράλληλη επαγγελματική δραστηριότητα, εφόσον αυτό δεν απαγορεύεται από ειδικές διατάξεις (π.χ. περιορισμοί δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα).
β) Να απαγορεύεται, κατ’ εξαίρεση, με απόφαση της ως άνω επιτροπής, η άσκηση συγκεκριμένων επαγγελματικών δραστηριοτήτων, εφόσον ειδικά και αιτιολογημένα κρίνεται ότι δεν συνάδουν με την ανάγκη προάσπιση του κύρους του δικηγορικού λειτουργήματος.
γ) Για την προστασία της αξιοπρέπειας του Δικηγόρου, του κύρους του λειτουργήματος και την αποτροπή αθέμιτης προώθησης της παροχής νομικών υπηρεσιών, να απαγορεύεται κάθε επαγγελματική ή άλλη δημόσια διασύνδεση της δικηγορικής ιδιότητας με την παράλληλη επαγγελματική δραστηριότητα.
δ) Να ληφθεί ειδική μέριμνα για την αποτελεσματική αποτροπή και αντιμετώπιση τυχόν καταστρατήγησης της παροχής νομικών υπηρεσιών, υπό μορφές μη προβλεπόμενες από τον Κώδικα Δικηγόρων, στο πλαίσιο της παράλληλης επαγγελματικής δραστηριότητας.
2) Επιπροσθέτως, προτείνεται η προσθήκη άρθρου 31Α στον Κώδικα Δικηγόρων, με πρόβλεψη δυνατότητας ελεύθερης οικειοθελούς αναστολής άσκησης του δικηγορικού λειτουργήματος, χωρίς άλλες προϋποθέσεις εφόσον ασκείται παράλληλη επαγγελματική δραστηριότητα, με ανώτατη χρονική διάρκεια τα πέντε έτη κατά συστηματική εναρμόνιση με τις ισχύουσες διατάξεις του Κώδικα Δικηγόρων, ώστε να διασφαλίζεται η μη αποξένωση από το δικηγορικό λειτούργημα.
Γ. Άσκηση
Επαναφέρουμε -επικαιροποιημένη και με επιμέρους προσθήκες- την από 27.09.2022 συνολική πρότασή μας για την αμοιβή και το καθεστώς των Ασκούμενων Δικηγόρων σε συνδυασμό με τις αμοιβές και το καθεστώς των Εμμίσθων και των «Συνεργατών» Δικηγόρων:
1) Να τροποποιηθούν τα άρθρα 13 και 18 του Κώδικα Δικηγόρων, ώστε:
α) Η ελάχιστη διάρκεια της άσκησης να μειωθεί σε δώδεκα (12) μήνες.
β) Για τον περιορισμό της «αδικίας» που ανακύπτει από το -τυχαίο για κάθε Ασκούμενο Δικηγόρο- χρονικό σημείο της συμπλήρωσης του νόμιμου χρόνου άσκησης (με αποτέλεσμα σήμερα κάποιος που χάνει το διαγωνισμό έστω και για μία ημέρα να αναγκάζεται να αναμένει ένα επιπλέον εξάμηνο μέχρι να συμμετάσχει στον επόμενο), να προβλεφθεί ότι δικαίωμα συμμετοχής στο διαγωνισμό υποψηφίων δικηγόρων έχει και ο ασκούμενος δικηγόρος που συμπλήρωσε τα 3/4 του νόμιμου χρόνου άσκησης, εφόσον συνεχίζει την άσκησή του μέχρι το χρόνο έκδοσης των αποτελεσμάτων και σε κάθε περίπτωση μέχρι τη συμπλήρωση του νόμιμου χρόνου άσκησης.
2) Να προστεθεί νέο άρθρο 13Α στον Κώδικα Δικηγόρων με τίτλο: «Σύμβαση Ασκούμενου Δικηγόρου», με το οποίο θα κατοχυρώνονται για τον Ασκούμενο Δικηγόρο τα εξής:
α) Η αναγνώριση της άσκησης ως «ιδιότυπης σχέσης μαθητείας».
β) Η υπογραφή σύμβασης ανάμεσα στο Δικηγόρο και τον Ασκούμενο Δικηγόρο, με την οποία θα καθορίζονται ιδίως η αμοιβή και το ωράριο του Ασκούμενου Δικηγόρου, με κατώτατο όριο αμοιβής σε συνάρτηση προς τον νόμιμο κατώτατο μισθό, για απασχόληση έως 40 ωρών εβδομαδιαίως. Η σύμβαση θα κατατίθεται υποχρεωτικά στο Δικηγορικό Σύλλογο. Η ελάχιστη αμοιβή του Ασκούμενου Δικηγόρου θα μπορεί να αυξάνεται με απόφαση του οικείου Δικηγορικού Συλλόγου, συνεκτιμώντας την εκάστοτε αύξηση του νόμιμου κατώτατου μισθού.
γ) Καταβολή της αμοιβής του Ασκούμενου Δικηγόρου αποκλειστικά μέσω τραπεζικού λογαριασμού, χωρίς φορολογικό παραστατικό και χωρίς παρακράτηση φόρου από το Δικηγόρο ενώπιον του οποίου ασκείται, φορολογικά εξομοιούμενος με τους μισθωτούς.
δ) Καταβολή των υποχρεωτικών ασφαλιστικών εισφορών του Ασκούμενου Δικηγόρου από το Δικηγόρο ενώπιον του οποίου ασκείται.
ε) Δικαίωμα ετήσιας άδειας και επιδόματος αδείας καθώς και αδείας μετ’ αποδοχών λόγω ασθενείας, αναρρωτικής άδειας και προστασία της κύησης και της λοχείας, κατ’ αναλογία προς τα ισχύοντα για τους Εμμίσθους Δικηγόρους,
στ) Δυνατότητα λύσης της σύμβασης από τον Ασκούμενο Δικηγόρο οποτεδήποτε με οικειοθελή αποχώρηση, από το Δικηγόρο μόνο για σπουδαίο λόγο, με έγγραφη καταγγελία και με καταβολή αποζημίωσης ίσης με την αμοιβή δύο μηνών. Κάθε μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων της σύμβασης, και ιδίως η απασχόληση του Ασκούμενου Δικηγόρου σε εργασίες άσχετες με τη δικηγορία, η παρότρυνση να δράσει αντίθετα με την καλή πίστη, τον ισχύοντα Κώδικα Δεοντολογίας ή τη συνείδησή του, εκτός από βαρύ πειθαρχικό παράπτωμα θα θεωρείται και καταγγελία της έμμισθης εντολής.
ζ) Μη εγγραφή του Ασκούμενου Δικηγόρου στο ΠΣ Εργάνη.
3) Να επανακατοχυρωθούν οι ελάχιστες αμοιβές των Εμμίσθων Δικηγόρων στον Ιδιωτικό Τομέα με κατώτατο όριο, σε μηνιαία βάση, για απασχόληση έως 40 ωρών εβδομαδιαίως: α) 1.100 ευρώ (+ΦΠΑ) για τους Δικηγόρους παρά Πρωτοδίκαις μέχρι τρία έτη, β) 1.300 ευρώ (+ΦΠΑ) για τους Δικηγόρους παρά Πρωτοδίκαις άνω των τριών ετών, γ) 1.500 ευρώ (+ΦΠΑ) για τους Δικηγόρους παρ’ Εφέταις, δ) 1.800 ευρώ (+ΦΠΑ) για τους Δικηγόρους παρ’ Αρείω Πάγω. Οι αμοιβές αυτές να μπορούν να αυξάνονται με ΚΥΑ των Υπουργών Δικαιοσύνης και Οικονομικών.
4) Να κατοχυρωθεί ρητά στον Κώδικα Δικηγόρων ότι η παροχή υπηρεσιών από δικηγόρο στο δικηγορικό γραφείο άλλου δικηγόρου / δικηγορικής εταιρείας συνιστά έμμισθη εντολή με πάγια αντιμισθία, με περιορισμό του πεδίου εφαρμογής του άρθρου 48 του Κώδικα Δικηγόρων «Παροχή υπηρεσιών προς δικηγόρους και δικηγορικές εταιρείες» αποκλειστικά στις πάγιες εξωτερικές συνεργασίες.
Ο ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΝΕΩΝ & ΑΣΚΟΥΜΕΝΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ
Ο ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ, ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗΣ – ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ
ΓΑΒΡΙΗΛ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ
Η ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΕΜΜΙΣΘΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ
ΑΝΔΡΙΑΝΗ (ΑΡΙΑΝΝΑ) ΚΟΝΤΟΔΗΜΑ-ΡΑΥΤΟΓΙΑΝΝΗ
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΑΝΤΖΟΥΤΣΟΣ